OΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ
Ανοικτό Πανεπιστήμιο και Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση
Tο Σάββατο 6 Φεβρουαρίου o Σύνδεσμος Οι Φίλοι του ΕΑΠ και του ΑΠΚυ και η ΟΕΛΜΕΚ διοργάνωσαν Ημερίδα με Θέμα: Ανοικτό Πανεπιστήμιο και Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση με Ομιλητές, τον καθηγητή κ. Ανδρέα Καζαμία Πρόεδρο της Επιτροπής της Κυπριακής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, τον καθηγητή κ. Σπύρο Αμούργη Πρόεδρο της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας για την Ανώτατη Εκπαίδευση της Ελλάδας και τέως αντιπρόεδρο της ΔΕ του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, και τον πρόεδρο του Συνδέσμου κ. Γεώργιο Στρατουρά.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής κ. Ν. Τορναρίτης στο χαιρετισμό του είπε ότι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο είναι ένα πανεπιστήμιο 2ης ευκαιρίας και θα πρέπει να το διακρίνει η ευελιξία και η εφαρμογή καινοτομιών. Επίσης όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, θα πρέπει να μπορεί να προσφέρει μάθηση σε άτομα που ενδιαφέρονται όπου και αν αυτά βρίσκονται και ζήτησε να αυξηθούν τα κονδύλια προς το Α.Π. για να μπορέσει να ανταποκριθεί στην αποστολή του.
Ο Διευθυντής Ανωτάτης κ. Ευστάθιος Μιχαήλ, μιλώντας εκ' μέρους του Υπουργού Παιδείας είπε ότι το Α.Π.Κ.υ ξεκίνησε την λειτουργία του το 2003 και από τότε λειτουργεί με 7μελή προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή. Επίσης μεταξύ άλλων ανέφερε ότι υστερούμε στην δια βίου εκπαίδευση και ότι το Υπουργείο προωθεί μελέτη για τον ρόλο του Ανοικτού Πανεπιστημίου. Και ζήτησε τα συμπεράσματα της Ημερίδας όπως και ο πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής.
Από την πλευρά της ΟΕΛΜΕΚ, η κ. Ε. Σεμελίδου δήλωσε ότι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο λειτουργεί μάλλον σαν ένα συμβατικό πανεπιστήμιο και διερωτήθηκε κατά πόσο είναι πραγματικά «Ανοιχτό». Επίσης δήλωσε ότι την ΟΕΛΜΕΚ την ενδιαφέρει ο ρόλος του Ανοικτού Πανεπιστημίου και κατά πόσο αυτός θα μπορούσε να συνδιαστεί με τα Επιμορφωτικά προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας.
Στον χαιρετισμό του ο πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Γ Στρατουράς τόνισε ότι η έννοια της Ανοικτής Εκπαίδευσης έχει βαθιά δημοκρατικές και ανθρωπιστικές ρίζες, και αυτό γιατί το φιλοσοφικό υπόβαθρο της στηρίζεται:
α) στο ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων και θα πρέπει να την απολαμβάνουν όποτε την ζητήσουν, όσες φορές την ζητήσουν, σε όλη την διάρκεια της ζωής τους.
Β) στο ότι ο σπουδαστής έχει το δικαίωμα να καθορίζει ο ίδιος τον τόπο και τον χρόνο που θα μάθει.
Γ) στο ότι ο σπουδαστής έχει το δικαίωμα να καθορίζει ο ίδιος τον ρυθμό της μελέτης του
Δ) στο ότι ο σπουδαστής έχει το δικαίωμα να καθορίζει ο ίδιος την μορφωτική φυσιογνωμία του τόσο από πλευράς επιπέδου σπουδών, όσο και από πλευράς γνωστικού αντικειμένου. Αυτό ακριβώς το δικαίωμα να καθορίζει ο ίδιος ο σπουδαστής την μορφωτική του φυσιογνωμία έχει δύο συνιστώσες, τη δυνατότητα να επιλέγει ο ίδιος το επίπεδο των σπουδών του και συνεπώς των αριθμό των θεματικών Ενοτήτων που θα παρακολουθήσει, αλλά και τη δυνατότητα να επιλέξει τις Θεματικές Ενότητες που ο ίδιος επιθυμεί και να διαμορφώσει ο ίδιος την μορφωτική του φυσιογνωμία και όχι άλλοι για αυτόν. Με αφετηρία τα πιο πάνω ο πρόεδρος του Συνδέσμου επέκρινε την Διοικούσα Επιτροπή τόσο για τα κριτήρια εισαγωγής των φοιτητών στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο, που η ίδια καθιέρωσε, όσο και για το γεγονός ότι, οι φοιτητές του Ανοικτού Πανεπιστημίου παρεμποδίστηκαν και συνεχίζετε να παρεμποδίζονται από το να διαμορφώσουν όπως οι ίδιοι επιθυμούν την μορφωτική τους φυσιογνωμία. Οι ενέργειες αυτές όπως τόνισε ο πρόεδρος του Συνδέσμου δεν συνάδουν με την έννοια του Ανοικτού Πανεπιστημίου και καταστρατηγούν κατάφορα βασικές αρχές της Ανοικτής Εκπαίδευσης. Eπίσης ο πρόεδρος του Συνδέσμου αναφέρθηκε στην εισήγηση της ad hoc Επιτροπής για την ενοποίηση της νομοθεσίας των πανεπιστημίων, όπου στην πιο πάνω Επιτροπή μετείχαν τρία μέλη της ΔΕ του ΑΠΚυ. Από την μελέτη της πρότασης της ad hoc Επιτροπής όπως ανέφερε:
«διαπιστώσαμε με μεγάλη λύπη μας την κατάργηση της νομοθεσίας του Ανοικτού πανεπιστημίου και ουσιαστικά την συμβατικοποίηση του. Πουθενά καταρχήν στο κείμενο της ad hoc επιτροπής δεν αναφέρεται η αποστολή του Ανοικτού Πανεπιστημίου. Επίσης πουθενά στο κείμενο της Επιτροπής δεν γίνεται αναφορά στις αρχές της Ανοικτής Εκπαίδευσης. Γιατί; Επίσης ο ορισμός της Επιτροπής για το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ότι δηλαδή, Ανοικτό Πανεπιστήμιο είναι το Πανεπιστήμιο που απευθύνεται στους μη παραδοσιακούς φοιτητές και προσφέρει εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πολύ ατυχής. Και αυτό γιατί και ένα συμβατικό πανεπιστήμιο μπορεί να προσφέρει εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η έννοια του Ανοικτού πανεπιστημίου έχει να κάνει με το τί είναι Ανοικτή Εκπαίδευση, με την φιλοσοφία της Ανοικτής Εκπαίδευσης, με τις αρχές της. Ενώ η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί μέθοδο εκπαίδευσης την οποία μπορεί να χρησιμοποιεί τόσο ένα Συμβατικού τύπου πανεπιστήμιο όσο και ένα Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Οι έννοιες εξ αποστάσεως εκπαίδευση και ανοικτή εκπαίδευση δεν ταυτίζονται, και όμως η Επιτροπή τις ταυτίζει.
Ακόμη το κείμενο της επιτροπής μιλά για τμήματα. Λυπούμαστε για αυτό. Γιατί; Διότι τα Ανοικτά Πανεπιστήμια παρουσιάζουν ευελιξία που δεν έχουν τα συμβατικά πανεπιστήμια, λειτουργούν με λίγο μόνιμο διδακτικό προσωπικό και με μεγάλο αριθμό συνεργαζόμενου εκπαιδευτικού προσωπικού, δεν έχουν τμήματα αλλά Σχολές, δεν έχουν μόνιμα προγράμματα, τα προγράμματα τους καθορίζονται πάντοτε από τις τις επιθυμίες για μόρφωση ή επιμόρφωση και γενικότερα από τις ανάγκες της κοινωνίας. Και όμως η Επιτροπή στη σελίδα 11 αναφέρει ότι κάθε σχολή του πανεπιστημίου αποτελείται από Τμήματα. Ενώ στη σελίδα 13 αναφέρει στο Συμβούλιο της Σχολής μετέχουν οι προέδροι των τμημάτων. Για ποιό λόγο συμβατικοποιεί το Ανοικτό Πανεπιστήμιο;
Επίσης πουθενά στο κείμενο της Επιτροπής δε γίνεται αναφορά στη Μονάδα παραγωγής και αξιολόγησης Εκπαιδευτικού Υλικού και των Μεθόδων που χρησιμοποιούνται. Στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, ο σπουδαστής βρίσκεται μακριά από τον διδάσκοντα(Σύμβουλο καθηγητή) και το μόνο που έχει μπροστά του είναι το εκπαιδευτικό υλικό, ο νομοθέτης για να εξασφαλίσει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης έθεσε απαιτήσεις για τα προσόντα του εκπαιδευτικού προσωπικού και ταυτόχρονα θεσμοθέτησε Μονάδα παραγωγής και αξιολόγησης Εκπαιδευτικού Υλικού και των Μεθόδων που χρησιμοποιούνται. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία δεν υπάρχουν στην νομοθεσία των συμβατικών πανεπιστημίων. Δυστυχώς η Επιτροπή τα πιο πάνω κριτήρια ποιότητας δεν τα συμπεριέλαβε στο κείμενο της »
Από την άλλη στην ομιλία του με τίτλο «Εκσυγχρονισμός και συντήρηση στην Κυπριακή Εκπαίδευση: To Ανοικτό Πανεπιστήμιο και η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση» ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, κ. Ανδρέας Καζαμίας, μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στο τι είναι πανεπιστήμιο, ποια είναι η ιδέα και η έννοια του πανεπιστημίου, κάνοντας μια ιστορική αναδρομή ανά το παγκόσμιο. Όπως ανέφερε ο κ. Καζαμίας το τι είναι πανεπιστήμιο «είναι ένα μάγμα σημασιών και ένα μείγμα θεσμίσεων». Στάθηκε ιδιαίτερα στην έννοια της λιμπεραστικής παιδείας, την οποία θεωρεί ως βασικό στοιχείο της αποστολής ενός πανεπιστημίου, το οποίο απουσιάζει τόσο από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου όσο και από την εισήγηση της ad hoc Επιτροπής για την ενοποίηση της νομοθεσίας των πανεπιστημίων. Μάλιστα αναφερόμενος στο ίδιο θέμα τόνισε, ότι «είναι άξιας προσοχής η σύνθεση» της ad hoc Επιτροπής αφού μόνο ένα από τα μέλη της είναι από τις ανθρωπιστικές σπουδές. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο φιλοσοφικό υπόβαθρο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, και ειδικότερα στο τι ενοούμεν με τους όρους δημοκρατική και ανθρώπινη παιδεία, κάνοντας κριτική στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Παραδόξως, όπως ανέφερε, αν και το Ανοικτό Πανεπιστήμιο είναι προοδευτικός θεσμός, εντούτοις η Έκθεση της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης δέχθηκε επικριτικά σχόλια από την Διοικούσα Επιτροπή που θα τα ανέμενε από ανθρώπους συντηρητικούς. Aφού αναφέρθηκε στην ιδέα του Ανοικτού Πανεπιστημίου και τη φιλοσοφία πάνω στην οποία στηρίζεται η έννοια και αφού απαρίθμησε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ανοικτών συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διερωτήθηκε κατά πόσο η φιλοσοφία που διέπει το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι όντως αυτή που περιέγραψε και η οποία μάλιστα βρίσκεται σε διδακτικό εγχειρίδιο που το ίδιο χρησιμοποιεί. Τελειώνοντας άσκησε έντονη κριτική χαρακτηρίζοντας το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου ελιτίστικο, με πολλά ελλείμματα δημοκρατίας τόσο σε σχέση με την προσβασιμότητα σε αυτό όσο και σε σχέση με την δυνατότητα να διαμορφώνουν οι φοιτητές την μορφωτική φυσιογνωμία τους όπως οι ίδιοι θα επιθυμούσαν.
Επίσης ο κ. Σπύρος Αμούργης Πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας για την Ανώτατη Εκπαίδευση της Ελλάδας και τέως αντιπρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου στην ομιλία του αναφέρθηκε πως στείνεται ένα Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο τι έκανε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο στα πρώτα στάδια της λειτουργίας του. Αλλά και πως συμβάλλει το Ανοικτό Πανεπιστήμιο στην δια βίου εκπαίδευση. Το τι πρέπει να κάνει το Ανοικτό Πανεπιστήμιο είναι πολιτική απόφαση όπως τόνισε. Στην Ελλάδα η πολιτική απόφαση, όπως ανέφερε, ήταν ότι θέλουμε και ένα άλλου τύπου πανεπιστήμιο για αυτούς που έχουν χάσει την πρώτη ευκαιρία να κάνουν σπουδές στο συμβατικό πανεπιστήμιο. «Θα αναφερθώ σε ένα προσωπικό παράδειγμα ενός πολύ αξιόλογου ανθρώπου από μικρή επαρχιακή πόλη της χώρας μου που είναι σήμερα εργολάβος. Ξέρεις μου λέει, όταν τέλειωσα το Γυμνάσιο, πήγα στην Αθήνα να κάνω φροντιστήριο, έδωσα εξετάσεις, τελικά δεν μπήκα. Και γιατί δεν επέμενες, τον ρώτησα. Δεν ήθελα, ο πατέρας μου να είναι μέσα στις λάσπες του χειμώνα, και εγώ να τρώγω τα λεφτά του; » Σε αυτούς τους ανθρώπους που έχασαν την πρώτη ευκαιρία, τώρα, όπως ανέφερε, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο τους δίνει αυτή την ευκαιρία. Για να μπορεί, όπως τόνισε, το Ανοικτό Πανεπιστήμιο να ανταποκριθεί άμεσα στις ανάγκες τις κοινωνίας, θα πρέπει να έχει ευέλικτη δομή, για αυτό αποτελείται από σχολές (και όχι από τμήματα). Επίσης αναφερόμενος στο εκπαιδευτικό υλικό, σημείωσε ότι αυτό δεν είναι μονοπώλειο του προσωπικού, το κάθε ένα διδακτικό εγχειρίδιο δεν γράφτηκε από ένα άτομο αλλά από πολλά και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να ενεργοποιεί το φοιτητή να μάθει.
Tέλος στην ομιλία του, που έφερε τον τίτλο: Ανοικτό πανεπιστήμιο και προυπηρεσιακή κατάρτιση ερευνητικά δεδομένα και οι προυποθέσεις για την ποιοτική εφαρμογή του προγράμματος , ο πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Γ. Στρατουράς αναφέρθηκε αρχικά στην αναγκαιότητα εφαρμογής του θεωρητικού μέρους του προγράμματος εξ Aποστάσεως παρουσιάζοντας ενα σύνολο από ερευνητικά δεδομένα και δίνοντας απαντήσεις σε ένα σύνολο από ερευνητικά ερωτήματα όπως: Πόσο ικανοποιημένοι είναι οι καταρτιζόμενοι από το υπάρχον συμβατικό σύστημα κατάρτισης α) σε σχέση με την δυνατότητα πρόσβασης στον τόπο διδασκαλίας, β) σε σχέση με το χρονικό πλαίσιο διεξαγωγής των μαθημάτων. Kαθώς και πόσο σημαντικά θεωρούν οι καταρτιζόμενοι τα τρία βασικά στοιχεία της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, που αφορούν την επιλογή από τους ίδιους του τόπου και του χρόνου μάθησης αλλά και του ρυθμού μελέτης, σε μία πιθανή αξιοποίησή της στην προϋπηρεσιακή τους κατάρτιση. Στη συνέχεια έδοσε απάντηση στο ερώτημα: κατά πόσο το υπάρχον Πρόγραμμα Προϋπηρεσιακής Kατάρτισης των υποψηφίων εκπαιδευτικών μπορεί να προσφερθεί όπως αυτό έχει σήμερα εξ Aποστάσεως; H απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι αρνητική, και αυτό όπως υποστήριξε οφείλεται στο ότι οι καταρτιζόμενοι δεν είναι ικανοποιημένοι ούτε από το εκπαιδευτικό υλικό που τους παρέχεται ούτε και απο το περιεχόμενο του προγράμματος. Πέραν τούτου το ποσοστό των εκπαιδευόμενων που δήλωσαν ότι είναι λίγο ή καθόλου ικανοποιημένοι από τον τρόπο αντιμετώπισης από τους διδάσοντες είναι αρκετά ψηλό. Eπίσης όπως ανέφερε, ένα ποσοστό της τάξης του 72% των καταρτιζόμενων, δήλωσε ότι το υπάρχον συμβατικό σύστημα κατάρτισης ανταποκρίνεται λίγο ή καθόλου στις προσδοκίες τους. Το γεγονός ότι το πρόγραμμα δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους φαίνεται όπως υποστήριξε να οφείλεται σε πέντε λόγους και συγκεκριμένα:
α) από την δυνατότητα πρόσβασης στις αίθουσες διδασκαλίας
β) από το χρονικό πλαίσιο διεξαγωγής των μαθημάτων
γ) από το εκπαιδευτικό υλικό που τους παρέχεται
δ) από το περιεχόμενο του προγράμματος
ε) από τον τρόπο αντιμετώπισης από τους διδάσκοντες.
Μεταξύ των πιο πάνω πέντε λόγων-μεταβλητών και του βαθμού ανταπόκρισης του συστήματος κατάρτισης τους υπάρχει στατιστικά σημαντική σχέση, εξάρτηση, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι σχέση αιτίου αποτελέσματος. Kλείνοντας την ομιλία του ο πρόεδρος του Συνδέσμου έδοσε απάντηση και στο ερώτημα τι πρέπει να γίνει για να μπορέσει να εφαρμοστεί εξ αποστάσεως το Πρόγραμμα της προ·υ·πηρεσιακής κατάρτισης των υποφηφιων εκπαιδευτικών και έθεσε τις προ·υ·ποθέσεις για την ποιοτική εφαρμογή του.
