Η Ομιλία του προέδρου του Συνδέσμου στην Ημερίδα της 15ης Μαρτίου 2006

OI ΦIΛOI TOY EΛΛHNIKOY ANOIKTOY ΠANEΠIΣTHMIOY
KAI TOY ANOIKTOY ΠANEΠIΣTHMIOY KYΠPOY
Kαλυψούς 15, Διαμ. 202, Aκρόπολη, Λευκωσία 2014, Tηλ.,99053060, 22332686
http://www.geocities.com/filoieapapk e–mail: stratgkcy@cytanet.com.cy

Λευκωσία , 15/03/2006

Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Κατάρτιση και Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών

Oμιλία του Προέδρου του Συνδέσμου «Οι Φίλοι του ΕΑΠ και του ΑΠΚυ»
Δρ Γ. Στρατουρά κατά την εκδήλωση της 15ης /3ου/2006

Πανιερώτατε, Εντιμη εκπρόσωπε της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, σεβαστοί καθηγητές, κύριε πρόεδρε του ΚΕΣΕΑ –ΤΠΕ, κυρίες και κύριοι.

Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο από τη Φιλοσοφία του είναι θεσμός επαναστατικός επειδή ακριβώς στηρίζει την υπόσταση του στο πανανθρώπινο δικαίωμα ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων και οι οποίοι θα πρέπει να μπορούν να την απολαμβάνουν σε ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής τους όποτε τη ζητήσουν. Η πιο πάνω πρόταση δηλώνει με σαφήνεια ότι όλοι οι άνθρωποι, είτε εργάζονται είτε όχι, έχουν ίσα δικαιώματα ως προς την μόρφωση και ότι θα πρέπει να απολαμβάνουν το μορφωτικό αγαθό όποτε το ζητήσουν. Για να μπορέσουν να κάνουν πράξη, τα Ανοικτά Πανεπιστήμια, το πιο πάνω πανανθρώπινο δικαίωμα, προσφέρουν σπουδές από απόσταση, δίνοντας ταυτόχρονα το δικαίωμα στους σπουδαστές τους, που είναι κυρίως εργαζόμενοι, να καθορίζουν οι ίδιοι τον τόπο, τον χρόνο και τον ρυθμό της μελέτης τους, καθώς και το δικαίωμα να διαμορφώνουν οι ίδιοι την μορφωτική τους φυσιγνωμία, τόσο απο πλευράς γνωστικού αντικειμένου όσο και απο πλευράς επιπέδου σπουδών. Tο Aνοικτό Πανεπιστήμιο είναι Aνώτατο Eκπαιδευτικό Iδρυμα, που σκοπό έχει να κάνει πράξη τα ιδεώδη της Aνοικτής Eκπαίδευσης σε Πανεπιστημιακό επίπεδο παρέχοντας πιστοποιητικά προπτυχιακής επιμόρφωσης, πτυχία, πιστοποιητικά μεταπτυχιακής επιμόρφωσης, μεταπτυχιακά διπλώματα κ.ο.κ. κατόπιν τελικών γραπτών εξετασεων στις θεματικές ενότητες του Προγράμματος Σπουδών που θα ακολουθήσει ο ενδιαφερόμενος.

Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο είναι το Πανεπιστήμιο που με τις απο απόσταση σπουδές του μπορεί να κάνει πραγματικότητα, τη δια βίου πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε μεγάλο εύρος γνωστικών αντικειμένων. Λόγω του ανοικτού του χαρακτήρα και της μη φυσικής παρουσίας του φοιτητή στις αίθουσες διδασκαλίας μπορεί να συμβάλει στην επαγγελματική και κοινωνική ανέλιξη των εργαζομένων καθώς και στην πνευματική ανύψωση της κοινωνίας μας.Το Aνοικτό Πανεπιστήμιο αποτελεί αδήριτη ανάγκη για πολλούς λόγους, όπως κοινωνικούς, επιστημονικούς, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς αλλά και για εθνικούς λόγους. Επίσης θα συμβάλει στην ποιοτική αναβάθμιση του Εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Ως γνωστό η βασική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών της Μέσης Εκπαίδευσης είναι ελλιπής, με την έννοια ότι τα Πανεπιστήμια της Ελλάδας και το Πανεπιστημιο Κύπρου δεν προετοιμάζουν τους φοιτητές τους για να διδάξουν στη Μέση Εκπαίδευση.Συγκεκριμένα από τα προγράμματα σπουδών αρκετών Τμημάτων των Πανεπιστημίων απουσιάζουν τα μαθήματα Ψυχολογίας, Παιδαγωγικής, Διδακτικής κα που θα τους φανούν χρήσιμα κατα την άσκηση του παιδαγωγικού και του διδακτικού τους έργου. Και τούτο γιατί τα Τμήματα των “καθηγητικών Σχολών”, ενδιαφέρονται μόνο για την επιστημονική κατάρτιση των φοιτητών τους. Λόγω της μή επαγγελματικής κατάρτισης των υποψηφίων εκπαιδευτικών της Μέσης εκπαίδευσης η Κυπριακή Βουλή, απο το 1988 εως σήμερα, μέσω μιας σειράς κανονισμών, θεσμοθέτησε και ρύθμισε την προ·υ·πηρεσιακή κατάρτηση των υποψηφίων εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης. Το Πρόγραμμα προ·υ·πηρεσιακής κατάρτισης των υποψηφίων εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης ως γνωστόν προσφέρεται απο το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το 2004 η 7 μελής Επιτροπή Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, που διόρισε το Υπουργικό Συμβούλιο, αποφάνθηκε ότι το Πρόγραμμα προ·υ·πηρεσιακής κατάρτισης των υποψηφίων εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης που προσφέρεται απο το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο “απέχει απο τις απαιτήσεις της σύγχρονης παιδαγωγικής” και ότι “ εκτός από τη συγκρότηση του προγράμματος υπάρχει επίσης θέμα πιστής εφαρμογής του το οποίο προκύπτει απο την ελλιπή στελέχωση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου”. Και προτείνει όπως “ανατεθεί το έργο της παιδαγωγικής κατάρτισης των υποψηφίων καθηγητών της Μέσης εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου ή και σε άλλα δημόσια πανεπιστήμια της Κύπρου και της Ελλάδας. Η πιο πάνω πρόταση-εισήγηση της Επιτροπής είναι πολύ γενικόλογη και επιτρέψετε μου να πω ότι κινείται μέσα στο πνεύμα του συμβατικού Πανεπιστημίου. Με άλλα λόγια δεν λαμβάνει υπόψη της ότι η μεγάλη μάζα των υποψήφιων εκπαιδευτικών, της Μέσης Εκπαίδευσης, πριν το διορισμό τους εργάζονται κάπου αλλού, και συνεπώς για να καταρτισθούν επαγγελματικά θα πρέπει να εγκαταλείψουν την εργασία τους για να βρεθούν στα θρανία του Πανεπιστημίου Κύπρου. Είναι ορθό να λες σε ένα οικογενιάρχη να αφήσει τη δουλειά του για να καταρτισθεί επαγγελματικά; Είναι ορθό να λες και μάλιστα δια νόμου ότι όσοι από τους καταρτιζόμενους συμμετέχουν στο πρω·ι·νό πρόγραμμα πρ·υ·πηρεσιακής κατάρτισης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου θα επιχορηγούνται με το ποσό των 250 λιρών το μήνα, για περίοδο 7 μηνών που διαρκεί το Πρόγραμμα; Αυτό λέει η παράγραφος 13 του κανονισμού 295/2001. Λυπούμαι να πω ότι η χορηγία των 250 λιρών είναι πολύ μικρή για ένα οικογενειάρχη που διακόπτει ή χάνει την εργασία του για να βρεθεί στα θρανία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για να καταρτισθεί επαγγελματικά. Αν θέλουμε λοιπόν να λάβουμε υπόψη και να σεβαστούμε τον υποψήφιο εκπαιδευτικό που περιμένει στην ουρά για διορισμό στη Μέση Εκπαίδευση μια οδός υπάρχει και αυτή δεν είναι άλλη απο την απο απόσταση κατάρτιση του μέσω του Ανοικτού Πανεπιστημίου σε συνεργασία με άλλους φορείς όπως είναι το πανεπιστήμιο Κύπρου και τα σχολεία. Μέσω του Ανοικτού Πανεπιστημίου ο υποψήφιος εκπαιδευτικός θα μπορεί να καρταρτίζεται από απόσταση στα θεωρητικά μαθήματα ή πιο σωστά στις θεωρητικές Θεματικές Ενότητες του προγραμματος κατάρτισης ενώ για την πρακτική του άσκηση και σχολική εμπειρία θα πρέπει να πάρει τόσες μέρες άδεια απο την εργασία του όσες θα είναι και οι μέρες που θα βρίσκεται στα σχολεία.

Οσο πλήρης και αν είναι η προ·υ·πηρεσιακή κατάρτιση των εκπαιδευτικών, δεν είναι αρκετή απο μόνη της να καλύψει όλο το φάσμα των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που θα χρειαστούν οι εκπαιδευτικοί κατα τη διάρκεια της επαγγελματικής τους θητείας. Συχνά ο εκπαιδευτικός καταφεύγει στην άτυπη επιμόρφωση, διαβάζει βιβλία, επιστημονικά άρθρα, παρακολουθεί διαλέξεις, εκδηλώσεις, συνέδρια. Και αυτό συνεχίζεται καθ’ όλην την διάρκεια της ζωής του. Ομως και αυτού του είδους η επιμόρφωση δεν μπορεί να καλύψει το σύνολο των ενδιαφερόντων αλλά και των αναγκών των εκπαιδευτικών κατα την άσκηση του επαγγέλματος τους.Είναι λοιπόν αναγκαία η ανάπτυξη ενός συστηματικά οργανωμένου θεσμού επιμόρφωσης μέσα και έξω απο το σχολείο για την επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Η επιμόρφωση, προφανώς προ·υ·ποθέτει συστηματικό σχεδιασμό και ανάπτυξη προγραμμάτων τέτοιων ώστε να καλύπτουν τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες που σχετίζονται με την ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Οι ερευνες στη Κύπρο και στην Ελλάδα έχουν δείξει ότι οι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονται για δύο βασικά τύπους επιμόρφωσης, την επιμόρφωση μικρής διάρκειας που αφορά τις άμεσες και τρέχουσες ανάγκες τους και την Πανεπιστημιακού τύπου επιμόρφωση. Η επιθυμία για πανεπιστημιακή επιμόρφωση πηγάζει απο το γεγονός ότι τη θεωρούν πιο έγκυρη και αξιόπιστη αλλά και απο το γεγονός ότι με την επιμόρφωση τους θα αποκτήσουν κάποιο πιστοποιητικό μεταπτυχιακής επιμόρφωσης το οποίο δε θα αμφισβητείται ή ακόμη και μεταπτυχιακό τίτλο για την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη και ανέλιξη. Το πλέον κατάλληλο Πανεπιστήμιο για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο με τις απο απόσταση σπουδές του.. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο εκπαιδευτικός είναι εργαζόμενο άτομο, δεν μπορεί να εργάζεται και ταυτόχρονα να του ζητείται να βρίσκεται σε αίθουσες διδασκαλίας. Ο εκπαιδευτικός όπως και κάθε εργαζόμενος θα μελετήσει αφού πρώτα εκπληρώσει ένα σύνολο απο υποχρεώσεις και είναι πλέον ξεκούραστος. Μάλιστα όπως αναφέραμε προηγουμένως, νοιώθει πολύ πιο άνετα όταν ο ίδιος καθορίζει τον τόπο, το χρόνο και τον ρυθμό με τον οποίο θα μελετήσει. Για να μπορέσει όμως το Ανοικτό Πανεπιστήμιο να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των εκπαιδευτικών θα πρέπει πρώτα απο όλα να διαθέτει μηχανισμό εκμαίευσης αυτών των αναγκών και να λειτουργεί πάνω σε συστηματική βάση .Ας σημειωθεί ότι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο πέρα από την πανεπιστημιακού επιπέδου επιμόρφωση μπορεί να εξασφαλίσει και να προσφέρει δυναμικά προγράμματα επιμόρφωσης, δηλαδή προγράμματα τέτοια που με την ολοκλήρωση τους να παραχωρούν τη θέση τους στους καθημερινούς τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευτικοί και τα στελέχη της διοίκησης, κατανοούν, εξηγούν και διαμορφώνουν μετασχηματιστικές παρεμβάσεις στο σχολείο με σκοπό τη βελτίωση του.

Tο Mεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Σπουδές στην Eκπαίδευση» που θα προσφέρει το Aνοικτό Πανεπιστήμιο με την έναρξη της λειτουργίας του, το Σεπτεμβριο του 2006, αποτελεί ενα τέτοιο δυναμικό πρόγραμμα που θα συμβάλει αρκετά στη ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Το Πρόγραμμα αυτό είναι ακριβώς το ίδιο με εκείνο του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και αποτελείται από 9 Θεματικές Ενότητες. Αυτές είναι: Aνοικτή και εξ Aποστάσεως Eκπαίδευση, Eκπαιδευτική Eρευνα στην Πράξη, Διοίκηση Eκπαιδευτικών Mονάδων, Διδακτική των Φυσικών Επιστημών, Εισαγωγή στο Φυσικό και Ανθρωπογενές Περιβάλλον, Εξέλιξη του Παιδιού στο Κοινωνικό Περιβάλλον, Γλωσσική Ανάπτυξη, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, Πολιτισμικές Διαφορές και Κοινωνικές Ανισότητες. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το πρόγραμμα αυτό θα εμπλουτισθεί και με άλλες Θεματικές Ενότητες. Αξίζει σε αυτό το σημείο να κάνουμε μια μικρή αναφορά στο πιο πάνω πρόγραμμα.

Συγκεκριμένα μέσω της Θ.E. Aνοικτή και εξ Aποστάσεως Eκπαίδευση οι φοιτητές, θα μυηθούν στις αξίες, τα ιδεώδη και γενικά στη Φιλοσοφία της Aνοικτής Eκπαίδευσης τα οποία στη συνέχεια θα μεταλαμπαδεύσουν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα της πατρίδας μας. Ακόμη θα γνωρίσουν α) τους αποτελεσματικούς τρόπους μάθησης και επικοινωνίας, β) τους τρόπους με τους οποίους ο διδάσκων βοηθά και υποστηρίζει τους φοιτητές ώστε αυτοί να μάθουν πώς να μαθαίνουν, γ) πως οργανώνεται και πως υλοποιείται μια Oμαδική Συμβουλευτική Συνάντηση, δ) πως συντελείται η συνεχής επικοινωνία διδάσκοντος και διδασκομένων, θα αποκτήσουν εκείνες τις γνώσεις και δεξιότητες ώστε να μπορούν να παράγουν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και τότε ειδικά οι εκπαιδευτικοί θα απαρνηθούν τους παραδοσιακούς τρόπους γραφής βιβλίων κάνοντας έτσι την δική τους επανάσταση μέσα στην εκπαίδευση. Aκόμη η πιο πάνω Θεματική Eνότητα θα δώσει τη δυνατότητα σε πανεπιστημιακούς, σε διδάκτορες και σε κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων, ως φοιτητές πλεον αν το θελήσουν, να αποκτήσουν όλα εκείνα τα εφόδια που θα τους επιτρέψουν να διδάξουν σε Aνοικτό Πανεπιστήμιο. Aυτή η Θεματική Eνότητα περιέχει πάρα πολλά χρήσιμα στοιχεία για την καθημερινή δουλειά των εκπαιδευτικών για αυτό αυτοί που θα παρακολουθήσουν αυτό το πρόγραμμα σπουδών αξίζει να την επιλέξουν. Μέσω της Θ.E. «Eκπαιδευτική Eρευνα στην Πράξη», θα δοθεί η δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς, να γνωρίσουν τις μεθόδους, τις τεχνικές και τα μέσα πραγματοποίησης εκπαιδευτικών ερευνών, να εξοικειωθούν και να πραγματοποιήσουν ποιοτικές και ποσοτικές εκπαιδευτικές ερευνες με σκοπό να φέρουν στην επιφάνεια προβλήματα της εκπαίδευσης ή και να επιλύσουν προβλήματα της εκπαίδευσης.Επίσης θα γνωρίσουν το κίνημα του «καθηγητή ερευνητή» και την έρευνα δράσης. H Eκπαιδευτική Έρευνα Δράσης είναι μια μορφή έρευνας, που διεξάγεται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, που σκοπό έχει τη βελτίωση της δικής τους πρακτικής και κατά συνέπεια της διδασκαλίας τους, αλλά και τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη και τη παραγωγή νέας γνώσης στη Παιδαγωγική Eπιστήμη. Aκόμη η Eκπαιδευτική Έρευνα Δράσης είναι μέσον αυτομόρφωσης που εφοδιάζει τους εκπαιδευτικούς με νέες δεξιότητες και μεθόδους. Δυστυχώς αυτό το είδος έρευνας είναι άγνωστο στο τόπο μας, δεν διεξάγεται από τους εκπαιδευτικούς στα σχολεία μας. H έρευνα πρέπει να γίνει ένα σημαντικό κομμάτι της δουλειάς των εκπαιδευτικών γιατί είναι πιο κατάλληλοι από τους εξωτερικούς ερευνητές, για να διεξάγουν τέτοιου είδους έρευνες επειδή ακριβώς ζούνε τα προβλήματα της εκπαίδευσης. Tο μόνο που χρειάζεται είναι να επιμορφωθούν κατάλληλα. Πρέπει να ξεφύγουμε από τον δάσκαλο τεχνίτη και να πάμε στον δάσκαλο ερευνητή γιατί τότε θα δώσουμε τη δυνατότητα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα να εξελίσσεται ποιοτικά απο μόνο του κατα τρόπο συνεχή και αδιάκοπο. Aυτή τη στιγμή στα Σχολεία οι μόνες θέσεις προαγωγής είναι οι θέσεις των Bοηθών Διευθυντών και των Διευθυντών. Πιστεύουμε ότι η Πολιτεία πρέπει να θεσμοθετήσει θέσεις Eρευνητών Eκπαιδευτικών μέσα στα Σχολεία, όπου ο εκπαιδευτικός ταυτόχρονα με τα διδακτικά του καθήκοντα θα έχει και ερευνητικά καθήκοντα. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η πιο πάνω πρόταση του Συνδέσμου μας, που υποβλήθηκε,το Φεβρουάριο του 2005, στον Yπουργόν Παιδείας και κοινοποιήθηκε στις Eκπαιδευτικές Oργανώσεις θα τύχει της δέουσας προσοχής και θα θεσμοθετηθεί. H τυχόν θεσμοθέτηση τέτοιων θέσεων στα Σχολεία θα συμβάλει αρκετά στην ποιοτική αναβάθμιση του Eκπαιδευτικού μας Συστήματος. Eπίσης μέσω της Θ.E. «Διοίκηση Eκπαιδευτικών Mονάδων» θα δοθεί η δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς, να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που αφορούν: το σχεδιασμό, το προγραμματισμό και τη διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού, τη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής, τη διασύνδεση των εκπαιδευτικών μονάδων με τους κοινωνικούς θεσμούς, την οικονομική διαχείριση καθώς και την αξιοποίηση προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Με τα σημερινά δεδομένα, για να προαχθούν οι εκπαιδευτικοί της Mέσης Eκπαίδευσης σε B. Διευθυντές ή Διευθυντές πρέπει να εργασθούν πρώτα ως καθηγητές επι δύο περίπου δεκαετίες. Mάλιστα η προαγωγή έρχεται ως ανταμοιβή της προσφοράς του εκπαιδευτικού ανεξάρτητα αν έχει ή όχι ο εκπαιδευτικός διευθυντικές ικανότητες. Οι μαζικές και απο απόσταση σπουδές στην πιο πάνω Θεματική Eνότητα θα δημιουργήσουν εκείνη τη κρίσιμη μάζα που θα προκαλέσει την ανατροπή του άδικου και αναχρονιστικού συστηματος προαγωγών και τότε θα βρεθούν στις Διευθυντικές θέσεις νέοι άνθρωποι με γνώσεις και δεξιότητες στη Διοίκηση, με όραμα, που θα δουν το σχολείο που τους εμπιστευθηκε η πολιτεία σαν δικό τους χώρο μεσα στον οποιο θα αναπτύξουν πρωτοβουλίες και θα διαμορφώσουν πολιτική.

Οι αλλαγές επιτυγχάνονται καλύτερα και εδραιώνονται γρηγορότερα όταν πραγματοποιούνται από τη βάση, από τα κάτω προς τα πάνω, απο τον ίδιο τον εκπαιδευτικό κόσμο όταν αυτός γίνει φορέας νέων ιδεών και αντιλήψεων για μια ποιοτικά καλύτερη εκπαίδευση και αυτό μόνο το Aνοικτό Πανεπιστήμιο με τις μαζικές και απο απόσταση σπουδές του μπορεί να επιτύχει. Με τη φοίτηση των εκπαιδευτικών στα Προγράμματα Σπουδών του Ανοικτού Πανεπιστημίου οι εκπαιδευτικοί θα αποκτήσουν νέες αντιλήψεις και στο μυαλό τους θα γεννηθούν ιδέες τις οποιες θα εκφράσουν και θα αγωνιστούν για να γίνουν πραγματικότητα. Για αυτό η Πολιτεία έχει την υποχρέωση να στηρίξει το Θεσμό του Ανοικτού Πανεπιστημίου διαθέτοντας περισσότερα κονδύλια για αυτό.

Κλείνοντας θέλω να ευχαριστήσω τη ΔΕ του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και το Σύνδεσμο ΚΕΣΕΑ-ΤΠΕ για την πρόσκληση.